17/05/2021

Những bài thơ viết về Nguyễn Du và Truyện Kiều

HNTĐ

Nguyễn Du là tác gia lớn của nền văn học trung đại, bằng tài năng và tấm lòng nhân đạo của mình, Nguyễn Du với đại kiệt tác “Truyện Kiều” đã vượt ra khỏi biên giới Việt Nam để giao lưu, tiệm cận với những nền văn học lớn của thế giới

ịnh cụ Tiên Điền
(Kính tặng Nguyễn Du và Truyện Kiều)

 
Cảo thơm lần giở trước đèn
Là nhiều vàng đá, phải tìm trăng hoa
Trăm năm trong cõi người ta
Một thiên tuyệt bút, gọi là để sau
Khen tài nhả ngọc phun châu
Mười lăm năm ấy, biết bao nhiêu tình.
Mấy lời kỳ cựu đinh ninh
Rằng tài nên trọng mà tình nên thương
Khen rằng giá đáng Thịnh Đường
Thì trao giải nhất, chi nhường cho ai
Gẫm âu người ấy, báu này
Nghe ra ngậm đắng nuốt cay thế nào.
Nặng vì chút nghĩa xưa sau
Mà cho thiên hạ trông vào cũng hay
Thương vui bởi tại lòng này
Tan sương đầu ngõ, vén mây cuối trời
Lòng thơ lai láng bồi hồi
Tưởng người nên lại thấy người về đây...

Viết trong một đêm cuối năm 1965, kỷ niệm 200 năm ngày sinh Nguyễn Du đăng trên số báo Tết Nguyên đán năm Bính Ngọ (Sáng 30 tết, Thi sĩ Nguyễn Bính từ trần)

***



Lục bát Tiên Điền
(Yến Thanh)
Làng tôi củ lạc thắt ngang
Quả dưa buộc dọc cho chàng đi thi
Ông Nghè, ông Cử vinh quy
Cũng như hạt lúa ra đi
Tiên Điền

Chả cầy cầm lấy bút nghiên
Chõng tre lều rạ… Mà nên danh làng
Lay phay mấy hạt mưa nam
Ướt câu phường vải trai làng lâm ly
Giọt mưa "ngọn tiểu khê" đi
Thành sông, thành biển, thành gì cũng đây…

Bão xô nghiêng mảnh ruộng gầy
Nắng hun đến cái diệp cày cũng cong
Lụt mang đi hết của đồng
Bao nhiêu hạt mẩy đi không… một về
Bảy đời Tiến sỹ, quan Nghè
Áo thâm, guốc mộc, roi tre, seo cày

Long đong chừng ấy năm rày
Trong Kiều có mẹ, mẹ nay có Kiều

***

Bên mộ cụ Nguyễn Du
(Vương Trọng)
Tưởng rằng phận bạc Ðạm Tiên
Ngờ đâu cụ Nguyễn Tiên Ðiền nằm đây
Ngẩng trời cao, cúi đất dày
Cắn môi tay nắm bàn tay của mình
Một vùng cồn bãi trống trênh
Cụ cùng thập loại chúng sinh nằm kề
Hút tầm chẳng cánh hoa lê
Bạch đàn đôi ngọn gió về nỉ non
Xạc xào lá cỏ héo hon
Bàn chân cát bụi, lối mòn nhỏ nhoi
Lặng im bên nấm mộ rồi
Chưa tin mình đã đến nơi mình tìm

Không cành để gọi tiếng chim
Không hoa cho bướm mang thêm nắng trời
Không vầng cỏ ấm tay người
Nén hương tảo mộ cắm rồi lại xiêu

Thanh minh trong những câu Kiều
Rưng rưng con đọc với chiều Nghi Xuân
Cúi đầu tưởng nhớ vĩ nhân
Phong trần còn để phong trần riêng ai
Bao giờ cây súng rời vai
Nung vôi, chở đá tượng đài xây lên
Trái tim lớn giữa thiên nhiên
Tình thương nối nhịp suốt nghìn năm xa...

***


Gặp Nguyễn Du trên sông đêm
(Nguyễn Việt Chiến)
Đêm mưa, gặp Nguyễn trên sông
Đầu đội nón lá, chân không mang giày
Ông ra câu cá sông này
Một chiếc cần trúc phất đầy mưa đêm

Ông dốc bầu rượu tưới lên
Dòng sông mặt sách còn thiêm thiếp nằm
Các người ngủ suốt trăm năm
Nguồn thơ đã cạn, nguồn văn đã mòn

Dậy đi thôi
nước vẫn còn
Sông vẫn đang chảy từ nguồn cội xa
Sông là bạn học của ta
Ta học sông cách phù sa đắp bồi

Sông văn chảy dọc cuộc đời
Nguyễn ngồi câu chữ dưới trời mưa đêm
Có cô gái trẻ làng bên
Ra sông giặt lụa vào đêm Nguyễn về

Thế rồi đêm ấy bờ đê
Mưa thì đã tạnh, trăng thề đã rơi
Hình như họ đã thành đôi
Sông thơ chảy suốt một trời Nguyễn Du

"Truyện Kiều" ông viết trong mơ
Ngoài sông tiếng đập lụa như vẫn còn
Lụa như trăng giặt chẳng mòn
Nàng Kiều đêm ấy vẫn còn trên sông

Người lụa đã nhận ra ông
Đầu đội nón lá, chân không mang giày
Ông ra câu chữ sông này
Một chiếc cần bút phất đầy trăng đêm

***


Mượn sóng Tiền Đường
(Nguyễn Vũ Tiềm)
Quê nhà nào thiếu gì sông nước
Chẳng thiếu dòng sâu máu cuộn ngầu
Sao không là sông Lam, sông Hương
Sông nước mắt
Phải mượn Tiền Đường gửi nỗi đau!

Quê nhà nào thiếu gì tài sắc
Hồng nhan chìm nổi dễ chưa nhiều?
Sao không là Thị Kính, nàng Tô bạc phận
Nước mắt phương Nam chảy ngược đến nàng Kiều?

Tiếc như sông, để thương người như biển
Từ hay Kim đều lận đận phong trần
Lưỡi gươm cường bạo Hồ Tôn Hiến
Có khi nào vắng bên cửa phòng văn!

***


Thăm mộ Nguyễn Du
(Hoàng trung Thông)
Thật kỳ lạ nơi Nguyễn Du nằm đó
Cũng cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
Cũng nấm mộ sè sè ngọn cỏ
Trong trang Kiều tôi đọc dưới đèn khuya.

Không phải tiết sụt sùi tháng bảy
Ánh chiều hè man mác hàng dương
Đỉnh Hồng Lĩnh soi dòng Lam cuộn chảy
Tiếng cuốc đào lách cách giữa đồng nương.

Tìm mộ Nguyễn Du như Kim Trọng tìm Kiều
Qua nhịp cầu ai đó ghé trông theo.
Giữa khoai lúa Người nằm giản dị
Phảng phất hương bay trong gió chiều.

Tiếng người hát xưa thấm đầy nước mắt
Thấm vị đời cay đắng khổ đau
Hai thế kỷ đi qua trong nấm đất
Mấy kiếp người, mấy cuộc bể dâu.

Đời nay đẹp gấp mấy lần thưở trước
Giở trang Kiều còn rung động ý thơ.
Thơ Người mãi sống cùng đất nước
Dù mai sau, dù có bao giờ...
08 - 1963

***

Lang thang Tiên Điền
(Nguyễn Quốc Anh)
Cành xoè gai, lá tốt um tùm
hoa mọc như rừng nên gọi là hoa dại
loài hoa này trong thơ Kiều chưa có
dẫu tóc Người bạc trắng tuổi ba mươi

Rằng: mai sau dù có bao giờ...
hoa được chở che - dịu dàng nụ tím
những cánh nhỏ ôm nhau kín đáo
bàn tay không thể vô tình

Hai trăm năm - bao cuộc phai tàn
những huệ, hồng, lay-ơn, sen, cúc
hoa dại tốt như rừng che lối cát
với câu thơ còn lại: - Mai sau...

Nâng cành hoa che nắng trên đầu
tôi đi tìm em đường dài lầm lụi
thấp thoáng rừng hoa: tóc Người trắng xoá
Bỗng thấy lòng dịu bớt nỗi lang thang
Tiên Điền, 30-9-1989

***

Nguyễn Du
(Trần Nhuận Minh)

Đến đâu con cũng gặp Người
Xin dâng chén rượu giữa trời Trung Hoa
Hạc Vàng một bóng lầu xa
Hồ Nam úa nắng chiều tà hanh heo
Tiệc to thường ở nơi nghèo
Đồng ngô khô xác, mái lều gió lay
Người xưa đi sứ qua đây
Bùn lưng bụng ngựa, sông đầy thuyền trôi
Cỏ cây, thành lũy khác rồi
Hoàng Hà đã cạn, thơ Người vẫn sâu
Thời nào thì cũng như nhau
Nỗi buồn li biệt, nỗi đau dối lừa
Tiền Đường sầm sập đêm mưa
Nước âm u chảy như chưa vớt Kiều
Nghiệp Thành còn tiếng quạ kêu
Lâm Tri bến cũ, cầu treo rực đèn
Sắc tài chi để trời ghen
Người đâu phải nước đánh phèn cho trong
Cõi đời đâu cũng long đong
Văn chương bạc phận, má hồng vô duyên
Bời bời những cuộc đỏ đen
Chính trường sấp mặt, đồng tiền xoay ngang
Đặt chân lên đỉnh Thiên Đàn
Bốn bề mây trắng thu vàng lá rơi...
Bâng khuâng con lại thấy Người
Vái Người, con đứng ngang trời Trung Hoa...
(Cố Cung, 21-9-1999)

***

Gửi Kiều cho em năm đánh Mỹ
(Chế lan Viên)
Hai trăm năm ngày kỷ niệm Nguyễn Du
Pháo sáng đốt trên nhà của Nguyễn
Em có yên tâm để đọc Truyện Kiều
Buổi trăng lửa chếch soi tiền tuyến?

Gió mùa thu xào xạc hoa lau
Anh qua nhà của Nguyễn chả dừng lâu
Nhớ đến Nguyễn, ngước nhìn Hồng Lĩnh vậy
Bến phà Vinh bom "cắt" hai đầu...

Có ngờ đâu cồn cát trắng cây xanh
Gặp Nguyễn nơi đây trên đất Quảng Bình
Đất hỏa tuyến những chàng trai lớp bảy
Lại ngâm Kiều sau một cuộc giao tranh

Bốn phía ruộng đồng mái rạ bờ tre
Trận địa nằm man mác giữa hương quê...
Thơ dân tộc lẫn màu nâu dân dã
Nên câu Kiều đồng vọng, họ còn nghe

Đêm thắng giặc Bảo Ninh, mẹ Suốt ngâm Kiều
Mẹ dám đâu quên cái thuở khổ nghèo
Nhà ai đó lẩy Kiều, câu được, mất
Mẹ nấp gốc dừa, nước mắt ràn theo

"Thuyền ai thấp thoáng"... Đất trời về ta
Nhật Lệ sông dài, đò mẹ lại qua
Câu thơ Nguyễn cũng góp phần chống Mỹ
Một mái chèo trong lửa đạn xông pha

Hai trăm năm... ờ nhỉ... hai trăm năm
Thuở vui buồn... Kiều sống giữa lòng dân
Xưa tiếng võng ru hời đêm lạnh giá
Nay cỏ mềm xanh nõn tận trời xuân

Đất nước mình nghèo lắm, hỡi em yêu
Cho đến giọt lệ cha ông cũng còn có ích với ta nhiều...
Dẫu súng đạn nặng đường ra hỏa tuyến
Đi đường dài, em giữ Truyện Kiều theo

***

Đọc Kiều (I)
(Chế Lan Viên)
Suốt mười năm tôi biếng đọc Nguyễn Du
Quân thù ném bom xuống những làng quê ta đẹp nhất
Kiều bó tròn trong những gói tản cư
Bà ru cháu bằng ca dao sản xuất

Thấy trăng lên tôi sợ ánh trăng ngời
Tôi muốn luyện lòng tôi thành lửa sắt
Không tiếc gì vừng trăng xẻ làm đôi
Sợ bộ đội hành quân đi gặp giặc

Mười năm qua, nay trở lại hòa bình
Trăng ly biệt lại đoàn viên trước cửa
Cảo thơm đặt trước đèn, tôi dở
Mỗi trang Kiều rung một bóng trăng thanh

Trạnh thương cô Kiều như đời dân tộc
Sắc tài sao mà lại lắm truân chuyên
Cành xuân phải trao tay khi nước mất
Cỏ bên trời xanh một sắc Đạm Tiên

Bỗng quý cô Kiều như đời dân tộc
Chữ kiên trinh vượt trăm sóng Tiền Đường
Chàng Kim đã đến tìm, lau giọt khóc
Và lò trầm đêm ấy tỏa bay hương

Tôi hiểu sao trong xà lim án chém
Lý Tự Trọng trưa nao còn đọc trang Kiều
Đảng dạy ta không thể đưa lòng đi theo Đảng
Lại xa những gì dân tộc thương yêu

Giá đem lòng tôi tôi đọc Nguyễn Du
Có phải đã hiểu nhân dân mình thêm chút nữa?
Hiểu giá khổ đau để thêm bừng ngọn lửa
Nước mắt ta đem đổi máu quân thù

Thôi vui lên! Hạnh phúc đến đây rồi
Dẫu sống lại, cô Kiều không khổ nữa
Cả nhân loại sắp đến ngày hội ngộ
Nguyễn Du viết lại Kiều chắc sẽ có văn vui

Ta cách xa nhau một tiếng nấc; một thôi đường
Xưa Nguyễn khóc - thì nay ta đã hát
Nhưng Truyện Kiều cứ để yên, không cần lau nước mắt
Đời đang vui, đời sẽ viết thêm chương



Vịnh Thúy Kiều
(Nguyễn Công Trứ)
Đã biết má hồng thời phận bạc
Trách Kiều nhi chưa vẹn tấm lòng vàng
Chiếc quạt thoa đành phụ nghĩa Kim lang
Nặng vì hiếu, nhẹ vì tình thời cũng phải
Từ Mã Giám Sinh cho đến chàng Từ Hải
Cánh hoa tàn đem bán lại chốn thanh lâu
Bấy giờ Kiều còn hiếu vào đâuMà bướm chán ong chường cho đến thế?
Bạc mệnh chẳng lầm người tiết nghĩa
Đoạn trường cho đáng kiếp tà dâm!
Bán mình trong bấy nhiêu năm
Đố đem chữ hiếu mà lầm được ai!
Nghĩ đời mà ngán cho đời!

Nguồn:http://nguoihatinh.net/

CÙNG CHUYÊN MỤC

Những bài thơ hay

Tản văn, bút ký

Truyện ngắn

Tác phẩm âm nhạc